 |
Wapenkunde of Heraldiek |
||||
|
|
Wapenkunde of heraldiek gaat niet over wapens om mee te schieten, of om te steken of te slaan, maar over wapens die op schilden werden geschilderd. Ridders waren door hun helm en harnas vaak onherkenbaar maar aan de wapens op hun schilden kon je zien wie ze waren en bij welke familie ze hoorden. Ons woord “schilderen” is afkomstig van het maken van schilden. Er waren niet veel mensen
die een schild konden “schilderen” en ook niet veel mensen die al die
schilden konden herkennen. Mensen die dit wel konden werden “herauten”
genoemd. Er zijn nog steeds wapens
die gebruikt worden, bijvoorbeeld wapens van een gemeente, zoals van de
gemeente Horst en heel veel andere gemeenten in Nederland. |
||||
| Wapens
en ridders
|
 |
In het jaar
1066 ging Willem de Veroveraar met veel schepen en soldaten vanuit
Frankrijk naar Engeland om dat land te veroveren. Ridders droegen in die tijd een heel grote “pothelm”. Dat was een helm die helemaal over het hoofd sloot. Aan de voorkant van deze helmen zat een klep, die open en dicht kon worden gemaakt. Die klep werd een vizier genoemd.
Wanneer een
ridder met “open vizier” het strijdperk in reed, liet hij zien dat hij
niet bang was, of dat hij heel duidelijk wilde laten zien wat hij van plan
was. Als een
ridder zo’n grote helm op zijn hoofd had en dan ook nog zijn harnas aan
was hij helemaal in “ijzer” ingepakt. Hij was dan goed beschermd tegen pijlen en slagen met een zwaard, maar ook onherkenbaar. |
|||
|
|
Toen Willem met zijn soldaten in Engeland aan kwam werd bij de stad Hastings een grote veldslag geleverd.
Op een zeker
moment werd er geroepen dat Willem gesneuveld zou zijn. Toen Willem dat
hoorde, ging hij in de stijgbeugels van zijn paard staan en riep zo hard
hij kon: “Kijk soldaten, ik ben er nog!” en meteen sloeg hij er met zijn
zwaard weer op los. Zijn soldaten kregen hierdoor weer zoveel moed dat zij
de slag wonnen. De ridders kwamen toen op het idee om zichzelf toch herkenbaar te maken, niet alleen vooral voor hun eigen vrienden. Ze lieten op hun schilden en kleding tekens aanbrengen die heel duidelijk en van veraf al duidelijk herkenbaar waren. |
||||
|
Wapens
in onze tijd
En als je op een auto een V ziet staan met een W er onder dan weet je dat het een Volkswagen moet zijn.
Deze tekens noemen we geen wapens, maar emblemen of logo’s. |
||||
 |
|
Kleuren
en tekens in wapens Bij de
middeleeuwse wapens was dat allemaal heel erg “streng” geregeld. Alles
werd ook geheimzinnig gehouden. Zo kregen alle kleuren die op een schild
gebruikt mochten worden andere namen dan de namen die wij nu gebruiken. Zo werden de kleuren geel en zilver naar metalen genoemd. geel
= goud Kleuren mochten elkaar nooit raken. Sinopel mocht dus nooit tegen keel komen, of sabel tegen lazuur. Ze moesten altijd gescheiden worden door een metaal, dus geel of wit. Ook twee
metalen mochten elkaar nooit raken, maar altijd gescheiden worden door een
kleur. Bekijk de wapens van de families op de kiosk nog maar eens goed om te zien of alle oude regels kloppen. |
|||
|
Op een wapen zie je ook dikwijls “dappere dieren”, zoals een leeuw of een adelaar. Ook werden er wel dieren gebruikt die nooit hebben bestaan. Deze dieren noemen we “fabeldieren”. Ga maar eens kijken naar de grote wapensteen voor het bordes van de Oudheidkamer in Horst. Het dier dat het schild aan de ene kant vasthoudt is heel duidelijk een leeuw, maar het andere met een kop van een vogel en het lijf van een leeuw heb je zeker nog nooit gezien.Dit rare dier noemen we een “griffioen”. Het dier heeft nooit bestaan, maar komt in de heraldiek dikwijls voor, omdat het zo geheimzinnig is. |
|||||
|
Je hebt al gezien dat het “schild”, waarop het wapen werd geschilderd, niet altijd dezelfde vorm had. Hieronder kun je zien hoe je een wapen kunt tekenen:
De bovenlijn moet je in 5 gelijke stukken verdelen, bijv. 5 x 1 cm.Precies in het midden gaat een lijn naar beneden met precies dezelfde maten (= 3 cm.) Je ziet zelf wel waar je de passer neer moet zetten en de boog moet trekken. Het tweede schild zal je zeker ook wel lukken en het derde zeker. |
|||||
|
|
|
Wapens
van de Heren van Horst Het
onderstuk van hun wapen was van sinopel. Het bovenstuk was van zilver met
daar op 9 “hermelijnstaartjes”.
De ondergrond van het wapen is in goud. De twee dwarsbalken in sabel. |
|||
|
|
Toen de familie van Wittenhorst uitstierf, erfde de graaf Huyn van Geleen de heerlijkheid en het kasteel van Horst. Zijn wapen was gevierendeeld = in vier stukken verdeeld. Op deel 1 en 4 staat een slangenkruis in zilver. Op deel 2 en staan 3 “koekjes” in keel. Later kwam de Heer d’Arberg et Frézin op het kasteel wonen. Hij was getrouwd met Maria Alexandrina van Wittenhorst. Zijn wapen was in goud met daar op 3 “keperbalken” in keel.
|
||||
|
|
De laatste Heer van Horst heette Frans Clemens von Fürstenberg. In Horst noemde de mensen hem de gekke graaf. Zijn wapen was ook gevierendeeld = in vier delen verdeeld. Deel 1 en 4 zijn in goud met twee horizontale balken in keel. Deel 2 en 3 zijn in goud met twee verticale balken in keel. Kijk maar eens goed wat je kunt herkennen. Je weet al dat op een wapen van alles mag staan. Kijk maar eens wat er op de volgende wapens staat: een kruis, een balk, een ster, een bloem, een leeuw en een adelaar.
Als een man en vrouw trouwden lieten ze dikwijls alle twee hun wapens op een schild aanbrengen. Op de grote wapensteen voor de Oudheidkamer in Horst kun je die samengevoegde wapens zien. Met een heel duur woord noemen we die “alliantiewapens”.
|
||||
|
Vlaggen Onze
Nederlandse vlag heeft een bovenstrook in keel, een onderstrook in lazuur
en een middenstrook in zilver. De Duitse
vlag heeft dezelfde kleuren, alleen staan de banen dan verticaal. Probeer nu zelf eens een wapen te tekenen. De vorm mag
je zelf kiezen. Je weet ook welke kleuren je mag gebruiken en ook dat twee
kleuren elkaar niet mogen raken, maar dat er dan een metaal tussenin moet
komen staan. Misschien is
het wel leuk om zelf een wapen te tekenen voor je eigen dorp, school of
familie. Heel veel succes!
|
||||
| Klik hier om de pagina te downloaden als een Word-document ... | |||||
